Borówka czernica
Zawartość dużych ilości różnorodnych związków bioaktywnych oraz walory smakowe sprawiają, że borówkę można śmiało zaliczyć do grona tzw. „superfoods”. Właściwości lecznicze borówka czernica zawdzięcza bogatemu kompleksowi związków czynnych, takich jak: antocyjany, flawonoidy, garbniki i resweratrol.
Owoce borówki czernicy to jednak przede wszystkim najlepsze źródło antocyjanów, które nadają ciemnogranatową barwę wszystkim jej produktom. Antocyjany borówki czernicy wykazują szerokie działanie prozdrowotne, m.in. korzystnie wpływają na ostrość wzroku, redukują jego zmęczenie, poprawiają widzenie po zmierzchu i adaptację do ciemności, chronią siatkówkę przed uszkodzeniami. Z tych względów otrzymywali go w czasie wojny piloci wysyłani na nocne loty. My polecamy teraz szczególnie osobom spędzających dużo czasu przed komputerem.
Czy wiesz że?
W większości przypadków sprawdza się zasada, że najwięcej substancji aktywnych i wartości odżywczych znajdziesz w pożywieniu. W tym przypadku sygnalizujemy wyjątek od reguły. Obróbka termiczna owoców, służąca przygotowaniu dżemów czy soków, powoduje znaczne straty antocyjanów w tym produkcie. Najlepszym sposobem na skorzystanie z wartościowych właściwości borówki jest włączenie jej owoców i liści do codziennej diety oraz uzupełnienie jej odpowiednio dobraną suplementacją. W aptekach można znaleźć preparaty zawierające sproszkowane owoce czernicy lub jego wyciągi pozyskane z tego owocu.
Badania kliniczne
Liczne badania kliniczne wykazały pozytywny efekt stosowania owoców borówki w leczeniu schorzeń takich jak: jaskry, cukrzycy, zespołu suchego oka. Borówka przyczyniać się może również do zmniejszenia poziomu glukozy i insuliny, spadku masy ciała i redukcji objawów zespołu jelita drażliwego.
Borówka na poprawę wzroku
Antocyjany borówki czernicy odgrywają obecnie największą rolę w prewencji i leczeniu zaburzeń wzroku. Wykonano wiele badań klinicznych efektywności wyciągów antocyjanowych złożonych z owoców borówki czernicy. Wyciągnięto m.in. wnioski, że wyciąg z czarnych jagód, przyjmowany z witaminą E przez cztery miesiące, przyczyniał się do hamowania postępujących zmian, a nawet powodował zmniejszenie zmętnienia rogówki i przekrwienie oczu.
Podczas dwunastotygodniowego podwójnie zaślepionego badania klinicznego udowodniono, że stosowanie 240 mg standaryzowanego ekstraktu borówki czarnej poprawia stan zmęczonego wzroku na skutek długotrwałego korzystania w pracy z komputera.[1]
W innym badaniu z zastosowaniem kilku preparatów, takich jak: borówka czarna, olej rybny i luteina udokumentowano, że codzienna suplementacja owoców borówki przez około miesiąca przyczynia się do zmniejszenia objawów przemęczenia wzroku.[2]
Metaanaliza wstępnych badań wykazała, że stosowanie preparatu zawierającego antocyjany borówki przez minimum rok pozwala na poprawę widzenia u pacjentów ze zdiagnozowana jaskrą .[3]
Borówka i jej działanie przeciwstarzeniowe
Wiele prozdrowotnych działań antocyjanów borówki czernicy wiąże się z ich wysoką aktywnością przeciwutleniającą. Antocyjany najbardziej cenione są za silne działanie antyoksydacyjne – silniejsze niż witamina E, witamina C i β-karotenu. Uszczelniają naczynia krwionośne, zapobiegają uszkodzeniom komórek i tkanek, wywołanym przez wolne rodniki. Hamują tym samym procesy starzenia się organizmu, a także chronią przed zapadnięciem na choroby cywilizacyjne. Borówkę czernicę charakteryzuje najwyższa zawartość antocyjanów spośród wszystkich borówek.
Borówka a choroby cywilizacyjne
Badania kliniczne dowodzą również, że spożywanie owoców jagodowych może opóźniać procesy neurodegeneracyjne związane ze starzeniem się organizmu oraz środowiskiem i stylem życia współczesnego człowieka. Antocyjany odgrywają znacząca rolę w profilaktyce chorób cywilizacyjnych, takich jak: choroby nowotworowe, naczyniowo-sercowe, neurodegeneracyjne (Parkinson, Alzheimer)/
Profilaktyka przeciwnowotworowa.
Antocyjany zawarte w owocach są silnymi antyoksydantami, które mają zdolność zmiatania wolnych rodników tlenowych, hamują proces proliferacji komórek nowotworowych. Zatem obecność w owocach borówki czernicy wielu przeciwutleniaczy powoduje, że ich regularne spożywanie można uznać za profilaktykę przeciwnowotworową.
Borówka dla diabetyków
Powołując się na badania, przyjęcie ekstraktu w ilości 470 mg przed wykonaniem doustnego testu tolerancji glukozy przyczyniało się do obniżenia jej stężenia oraz poziomu insuliny we krwi względem placebo.[4]
Stosowanie owoców czarnej jagody jest też dobrym sposobem zapobiegania powikłaniom powodowanym przez cukrzycę. Długoterminowe podawanie preparatu antocyjanowego cofało już istniejące, spowodowane przez cukrzycę zmiany w przepuszczalności kapilar.
Bezpieczeństwo stosowania
Borówka czarna jest określana jako GRAS (ang. Generally Recognized As Safe), gdy jest stosowana w żywności.
Borówka i preparaty z borówki mogą być stosowane bezpiecznie przez kobiety w ciąże i karmiące piersią.
Stosowanie liści borówki w dużych ilościach lub długotrwale może być jednak potencjalnie niebezpieczne.
Interakcje borówki z lekami
Żelazo
Leki na cukrzycę
Leki przeciwzakrzepowe
Preparaty z borówki mogą utrudniać wchłanianie żelaza, więc zalecany jest 2 h odstęp w czasie.
Napary z liści borówek mogą teoretycznie potęgować działanie leków obniżających stężenie cukru we krwi, lecz nie są znane takie przypadki.
Ekstrakty mogą przyczyniać się do obniżenia stężenia glukozy we krwi i zwiększać ryzyko hipoglikemii u pacjentów stosujących leki przeciwcukrzycowe.
Teoretycznie duże dawki wyciągów z borówek lub samych borówek mogą potęgować działanie leków przeciwpłytkowych i przeciwzakrzepowych.
Autor. Mgr Farm. Ewa Serwan
Piśmiennictwo:
1. Kosehira, M., Machida, N., Kitaichi, N. (2020). A 12-Week-Long Intake of Bilberry Extract (Vaccinium myrtillus L.) Improved Objective Findings of Ciliary Muscle Contraction of the Eye: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled, Parallel-Group Comparison Trial. Nutrients, 12(3), 600. https://doi.org/10.3390/nu12030600⬏
2. Kawabata, F., Tsuji, T. (2011). Effects of dietary supplementation with a combination of fish oil, bilberry extract, and lutein on subjective symptoms of asthenopia in humans. Biomedical research (Tokyo, Japan), 32(6), 387–393. https://doi.org/10.2220/biomedres.32.387⬏
3. Shim, S. H., Kim, J. M., Choi, C. Y., Kim, C. Y., Park, K. H. (2012). Ginkgo biloba extract and bilberry anthocyanins improve visual function in patients with normal tension glaucoma. Journal of medicinal food, 15(9), 818–823.
4. Hoggard, N., Cruickshank, M., Moar, K. M., Bestwick, C., Holst, J. J., Russell, W., Horgan, G. (2013). A single supplement of a standardised bilberry (Vaccinium myrtillus L.) extract (36% wet weight anthocyanins) modifies glycaemic response in individuals with type 2 diabetes controlled by diet and lifestyle. Journal of nutritional science, 2, e22. https://doi.org/10.1017/jns.2013.16⬏