Antocyjany to barwniki roślinne występujące w warzywach, owocach i kwiatach, które cieszą oko pięknymi odcieniami czerwieni, różu, fioletu i niebieskiego. Jednak intensywna barwa to tylko efekt uboczny niezwykłych właściwości antocyjanów, które mogą zapobiegać chorobom układu krążenia, cukrzycy typu 2 czy niektórym nowotworom. Podkreśla się także ich ogromne znaczenie dla zdrowia oczu. Najnowsze badania wskazują, że antocyjany wpływają na utrzymanie równowagi mikrobioty jelitowej, mogą także zmniejszać nasilenie stanu zapalnego w organizmie, który towarzyszy chorobie otyłościowej oraz innym, cywilizacyjnym schorzeniom przewlekłym.
Intensywnie niebieski kolor chabrów, nasycony fiolet borówek, mocna czerwień owoców żurawiny czy czarno-fioletowy kolor aronii – za wszystkie te piękne barwy natury odpowiadają antocyjany. To grupa barwników roślinnych należących do flawonoidów, które z kolei są częścią dużej grupy związków o działaniu prozdrowotnym – polifenoli.
Do najważniejszych źródeł antocyjanów należą produkty, które bez problemu uwzględnisz w codziennym menu. Są to:
- borówki,
- jagody,
- aronia,
- czarny bez,
- żurawina,
- wiśnie,
- ciemne winogrona,
- śliwki,
- truskawki,
- maliny,
- czerwone i czarne porzeczki,
- bakłażan,
- fioletowa kapusta,
- rzodkiewki,
- czarna i czerwona fasola.
Możesz je spożywać w formie surowej, w daniu, pod postacią soków czy tynktury Vita Longa (znajdziesz w niej wyciągi z borówki, aronii, dzikiej róży czy żurawiny, które są jak „skarbonki” pełne antocyjanów) połączonej z wodą. Antocyjany dobrze rozpuszczają się wodzie, ale są dość niestabilne, dlatego z niezwykłą dokładnością przeprowadzamy proces ekstrakcji, by w produktach Elementa Mundi uzyskać stabilne ekstrakty.
Po co roślinie antocyjany? Czy wyłącznie po to, by pobudzać Twój apetyt? Nie! Roślina wytwarza ten rodzaj barwników, by chronić się przed szkodliwym działaniem promieniowania ultrafioletowego. Właśnie dlatego owoce dojrzewające w pełnym słońcu mają tak intensywne kolory. Poza tym antocyjany mają także właściwości przeciwbakteryjne, a dzięki swojej barwie przyciągają owady, które biorą udział w zapylaniu.
Okazuje się, że te same właściwości antocyjanów, które służą roślinie mogą być również korzystne dla człowieka. Co możesz zyskać włączając do diety źródła antocyjanów?
Antocyjany a zdrowie
Najważniejszą właściwością antocyjanów jest ich zdolność przeciwutleniająca, inaczej antyoksydacyjna. Dzięki niej barwniki te mają możliwość neutralizowania silnie reaktywnych, wolnych rodników tlenowych. Antocyjany po strawieniu są wchłaniane do krwi i wraz z krążeniem docierają do tkanek całego ciała. Tam wyłapują wolne rodniki, sprawiając, że nie przyłączają się one do komórek ludzkich, które wolne rodniki mogą uszkadzać.
Antocyjany w ciele człowieka dzięki swoim właściwościom przeciwutleniającym wspierają wewnętrzne, enzymatyczne mechanizmy obrony przed stresem oksydacyjnym (nagromadzeniem wolnych rodników). Razem tworzą „zgrany zespół”, który wyhamowuje stan zapalny. Tymczasem to właśnie stan zapalny stoi u podstaw przewlekłych chorób cywilizacyjnych. Dlatego w wielu pracach naukowych podkreśla się, że dieta bogata w antocyjany zapobiega i wspiera leczenie:
- choroby otyłościowej,
- insulinooporności,
- miażdżycy,
- cukrzycy typu 2,
- hiperlipidemii (podwyższone stężenie cholesterolu LDL i trójglicerydów we krwi).
Poza tym barwniki te wykazują także właściwości antymutagenne. Zapobiegają niebezpiecznym zmianom w materiale genetycznym, które mogą rozpoczynać proces nowotworowy.
Antocyjany przyspieszają zdrowienie z powodu bakteryjnych infekcji układu moczowego, dzięki swoim właściwościom przeciwbakteryjnym.
Antocyjany a wzrok
Ostatnie dekady przyniosły znaczące wydłużenie czasu, jaki przeciętny człowiek spędza przed ekranem komputera, monitora czy smartfona. Trwają poszukiwania substancji, które mogą zniwelować szkodliwe skutki takiego trybu życia. Antocyjany są obiecującym kandydatem, ponieważ przenikają przez barierę krew-siatkówka i krew-gałka oczna. Dzięki temu mogą oddziaływać na wzrok. Wykazano, że barwniki te:
- zwiększają ukrwienie oka,
- stymulują regenerację rodopsyny odpowiedzialnej za widzenie w ciemności,
- rozluźniają mięśnie gładkie oczu, co jest istotne w leczeniu krótkowzroczności i jaskry, ale także zapewnia odpoczynek dla wzroku.
Antocyjany a mikrobiota
Zaskakujący okazał się wpływ antocyjanów na mikrobiotę jelitową człowieka. Współczesna medycyna skłania się ku temu, by traktować człowieka i jego mikrobiotę jako jedną całość, symbiotyczne organizmy. Od równowagi i liczebności mikrobioty zależy zdrowie człowieka. Wiemy, że nieprawidłowa mikrobiota nasila stan zapalny w organizmie i może być jedną z ważniejszych przyczyn chorób cywilizacyjnych.
Tymczasem wykazano, że regularne spożywanie żywności bogatej w antocyjnay i ich suplementacja zwiększają udział korzystnych dla człowieka bakterii z gatunku Lactobacillus spp. i Bifidobacterium spp. Dodatkowo barwniki wzmacniają barierę jelitową zapobiegając przedostawaniu się toksyn bakteryjnych do krwioobiegu, a także zwiększają syntezę tzw. krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (tzw. SCFA), które odżywiają komórki jelita.
Antocyjany a starzenie
Pamiętasz, jak na początku tego artykułu wspomniałam, że antocyjany chronią rośliny przed słońcem? Okazało się, że to samo robią także dla człowieka! Zapobiegają uszkodzeniom skóry pod wpływem promieniu UV, opóźniają fotostarzenie i przyspieszają regenerację skóry.
Wszystkie te korzyści możesz mieć od dziś, od teraz i to niemal bez wysiłku. Wystarczy, że uzupełnisz dietę w pyszne, kolorowe warzywa i owoce, a w czasie pracy będziesz popijać wodę z tynkturą Elementa Mundi Vita Longa. Nic prostszego!
A gdy na opakowaniu żywności, w składzie zobaczysz numer E-163 odetchnij z ulgą, bo pod tym numerem kryją się naturalne antocyjany wykorzystywane również do barwienia żywności.
Bibliografia:
- Aleksandra Kozłowska, Dorota Szostak-Wegierek, Flavonoids–food sources and health benefits, Rocz Panstw Zakl Hig. 2014;65(2):79-85.
- Bindhu Alappat, Jayaraj Alappat, Anthocyanin Pigments: Beyond Aesthetics, Molecules. 2020 Nov 24;25(23):5500. doi: 10.3390/molecules25235500.
- Roberto Mattioli i inni, Anthocyanins: A Comprehensive Review of Their Chemical Properties and Health Effects on Cardiovascular and Neurodegenerative Diseases, Molecules. 2020 Aug 21;25(17):3809. doi: 10.3390/molecules25173809.
- Thaísa Agrizzi Verediano i inni, Effects of Anthocyanin on Intestinal Health: A Systematic Review, Nutrients. 2021 Apr 17;13(4):1331. doi: 10.3390/nu13041331.
- Yoon-Mi Lee i inni, Dietary Anthocyanins against Obesity and Inflammation, Nutrients. 2017 Oct 1;9(10):1089. doi: 10.3390/nu9101089.
- Yuri Nomi i inni, Therapeutic Effects of Anthocyanins for Vision and Eye Health, Molecules. 2019 Sep 11;24(18):3311. doi: 10.3390/molecules24183311.
Barbara Dąbrowska-Górska, dietetyk z kilkunastoletnim doświadczeniem, prowadzi poradnię barbaradabrowska.pl, twórczyni podejścia Pozytywna Dietetyka. Wierzy, że najważniejszą umiejętnością dietetyka jest uważne słuchanie i holistyczne spojrzenie na podopiecznego.
“Ziołowe tynktury dla zdrowia i przyjemności”